Chronisch ziek? Maak het niet nog erger!
‘Natuurlijk niet’, zeg je nu natuurlijk verontwaardigd. ‘Het is al ellendig genoeg, waarom zou ik het dan zelf nog erger gaan maken?’ Lees toch eens zorgvuldig de volgende overwegingen door. Veel pijnpatiënten, ik ook, hebben zich hier wel eens schuldig aan gemaakt. En je ziet het pas als je het door hebt.
(Dit blog verscheen eerder in Psychology Today en werd door Anna Raymann vertaald en bewerkt voor de website van Boek-en-steun.)
Ben jij chronisch ziek en heb jij dit wel eens gedaan?
1) Een hekel hebben aan je lichaam omdat het niet doet wat het zou moeten doen, namelijk beter worden?
2) Een hekel hebben aan je mind omdat je denkt dat als je sterk genoeg was je jezelf wel zou kunnen dwingen om beter te worden?
3) De pest hebben aan elke dokter waar je bent geweest, want een arts hoort je toch gewoon te genezen?
4) Je veroordeeld voelen door familie, vrienden en collega’s omdat je denkt dat die jou een aansteller zullen vinden, omdat je pijn maar niet over gaat?
5) Balen van jezelf omdat je steeds weer mensen in de steek moet laten, omdat je nog maar zo weinig kunt doen?6) Het niet eerlijk vinden zoals je door het leven wordt behandeld, omdat je door je pijn al je plannen en toekomstverwachtingen bij moet stellen?
De lijst kan gerust nog wat langer worden gemaakt, maar laten we het nu maar even bij deze zes punten houden. Het is al meer dan genoeg dat, doordat je boos bent (op jezelf, op anderen en op het leven in het algemeen), samen met het gevoel een slachtoffer te zijn in een oneerlijke wereld, je je zowel lichamelijk als geestelijk slechter zult voelen.
Al deze zes zaken hebben iets gemeenschappelijks: het willen/niet willen gevoel. Je wilt niet ziek zijn. Je wilt dat de dokters je beter maken. Je wilt niet dat je je leven moet gaan aanpassen aan je pijn. Enzovoort, enzovoorts.
Het willen/niet willen gevoel is een gevoel dat alles erger maakt. Want als we daarmee aan de gang zijn, dan willen we (nee, eisen we!) dat ons leven op een bepaalde manier zou moeten verlopen, ook al hebben we helemaal geen controle over wat ons is overkomen.
Het is nu eenmaal zo, sommige mensen krijgen pijn, worden ziek. Soms kunnen dokters hen niet genezen. En soms zullen deze daardoor drastische en onverwachte veranderingen in hun leven moeten aanbrengen.
Als dit ons overkomt, en we komen vast te zitten in dat willen/niet willen gevoel, en we gaan een mentale strijd aan met dingen waar we geen invloed op hebben, dan zullen we ons lijden verdubbelen doordat we een mentaal lijden toevoegen aan het lichamelijke lijden van onze pijn. Oftewel, het gaat van kwaad tot erger.
Hoe kun je dit nu stoppen?
Laten we het punt voor punt even opnieuw doorlopen, en bekijken hoe jij je gedrag en reacties kunt aanpassen. Dat lukt natuurlijk niet van vandaag op morgen, maar met geduld, moed, beleid en trouw komen we een heel eind.
1) Een hekel aan je lichaam hebben omdat het zich niet gedraagt zoals jij wilt.
Je kunt wellicht niet meer werken, geen leuke dingen doen met je gezin, niet op stap met je vrienden of niet sporten, kortom al die dingen doen die je vroeger wel deed.
Probeer je te realiseren dat het je niet helpt om een hekel aan je lichaam te hebben. Bedenk eens goed hoe jouw lijf tegenwoordig zelfs extra hard moet werken om jou te behoeden voor slechte dingen: je lichaam moet jou waarschuwen wanneer je te veel hebt gedaan, het moet het aangeven wanneer je beter kunt gaan rusten, en het moet je laten weten wanneer je over je grenzen gaat. Ben blij dat jouw lijf zo hard zijn best doet om jou te helpen; het kan er toch ook niks aan doen dat jij pijn hebt?
2) Een hekel aan je geest hebben omdat je denkt dat, wanneer je het maar hard genoeg wilde, je wel beter zou worden.
Waarom denk je dit in hemelsnaam? Komt dat doordat anderen dit tegen jou hebben gezegd? En ook al word je daar boos en verdrietig van, denk je soms toch stiekem wel eens dat er misschien toch een kern van waarheid in zit?
Nee, dat is dus niet zo. Als jij er alles aan doet om zo gezond mogelijk te leven (als in: niet roken of te veel drinken, regelmatig bewegen, gezond eten en geen overgewicht hebben, niet met de pijn bezig zijn maar bewust met afleidende activiteiten), dan heb je er alles aan gedaan. Jouw geest kan daar niks meer aan verbeteren. Ondanks je goede zorg kunnen lichamen ziek worden, beperkingen krijgen, oud worden. Dat is nu eenmaal zo. Daar kan een sterke wil niks aan veranderen. Bezie je lichaam en geest met compassie en medeleven.
3) Dokters zijn er toch om je beter te maken?
Zelfs de beste artsen lopen tegen de grenzen van hun kunnen aan. Als jij wanhopig langs steeds weer andere dokters blijft ‘shoppen’ in de hoop iemand te vinden die jou wél beter kan maken, is de kans dat je steeds gefrustreerder en verdrietiger wordt erg groot.
Natuurlijk zijn er lompe of nare dokters. Ga dan niet meer terug en zoek een meer empathische arts. Die jou wellicht ook niet ‘beter’ kan maken, maar die wel samen met jou onderzoekt hoe je het beste geholpen kunt worden om de symptomen van je ziekte zo goed mogelijk onder controle te houden. Wees blij als je een lieve, empathische arts hebt gevonden, ook al kan hij je dan niet genezen.
4) Mijn vrienden en familie zullen wel denken dat ik een aansteller, aandachttrekker of luilak ben.
Over de dingen erger maken gesproken! Waarschijnlijk heb je helemaal geen overtuigende bewijzen, maar ben jij alleen maar bang dat ze zo zullen denken. Je bent daarom steeds bezig om hen overtuigende bewijzen te leveren dat je echt pijn hebt en dat je serieus een heleboel dingen niet meer kunt doen. Als dat idee tussen je oren gaat zitten en het zo ver komt dat je je pijn misschien zelfs gaat zitten overdrijven, opdat zij maar goed zien hoe slecht het met je gaat, dan snap je dat dit voor jouzelf alleen maar negatief kan werken. Je klachten zullen verergeren en door steeds bezig te zijn met hoe je op de ander overkomt zul je jezelf helemaal kwijtraken.
Jij weet zelf dat je ziek bent, jouw arts weet dat, maar ook allerlei mensen om je heen weten het. Zij kennen je, dus lezen de pijn af in je gezicht, aan je beperkte energie, aan je terugtrekken in jezelf. Hou je vast aan deze mensen, die je kennen, jou geloven, begrijpen en je steunen. En stop met proberen te zorgen dat iederéén je gelooft en begrijpt. Dat is een utopie, geloof me!
5) Ik moet mijn gezin/familie/vrienden steeds weer teleurstellen.
Waarschijnlijk was jij vroeger zo iemand die altijd klaar stond voor iedereen. En zit je nu met enorme schuldgevoelens opgezadeld omdat je dat niet meer kunt. Met name door de onvoorspelbaarheid van je pijn zul je je vaak schuldig voelen omdat je bepaalde gedane beloftes toch niet waar kunt maken.
Bedenk dat iemand met chronische pijn nu eenmaal flexibele vrienden nodig heeft. En dat je diegenen, die zo niet kunnen zijn en die geen begrip kunnen opbrengen, zult moeten laten gaan. Dat zal jezelf een hoop rust opleveren.
6) Het leven behandelt mij oneerlijk. Ik had plannen en dromen en daar kan nu niks meer van terechtkomen.
Geen carrière meer, geen droomvakanties, geen … wat jij hebt moeten missen door jouw pijn. Het is niet eerlijk! Waarom ik? Waarom? Je kunt er woest om worden of verschrikkelijk verdrietig. Maar je hebt vast al wel gemerkt dat dat je pijn en klachten ook verergert.
Probeer er op een andere manier naar te kijken: het leven ís oneerlijk. Zo is leven nu eenmaal. Je kunt zoveel dromen en plannen hebben, maar niemand weet wat het leven voor hem in petto heeft. ‘Shit happens’ zeggen ze wel, en zo is het. Maar een mens wordt niet gelukkig door wat het leven hem geeft, maar door hoe hij zelf omgaat met de dingen die het leven hem aanbiedt.
De kunst is om te accepteren wat het leven jou geeft. Dat is je nieuwe uitgangspunt. En van daaruit kun je heel gelukkig worden. Ga op zoek naar activiteiten die passen in jouw nieuwe leven. Stap uit je comfort zone. Maak nieuwe plannen, zoek andere uitdagingen, droom alternatieve dromen!
Velen is het gelukt. EN JIJ KUNT HET OOK!
Bron: Boek-en-steun.nl
