Alles over migraine

Migraine is een aanval van ernstige hoofdpijn. Zo’n aanval kan enkele uren tot enkele dagen duren. De hoofdpijn zit meestal aan één kant van het hoofd en is vaak kloppend of bonzend. Naast hevige hoofdpijn komen ook misselijkheid en braken vaak voor. Meestal is iemand tijdens een aanval overgevoelig voor licht, geluid of geur.

Migraine is een chronische hersenaandoening. Iedere dag hebben zo’n 70.000 Nederlanders een migraineaanval. De meeste mensen kunnen tijdens zo’n aanval niet goed functioneren. Bij vrouwen komt migraine drie keer zoveel voor dan bij mannen. Het staat voor hen op de tweede plaats van meest invaliderende ziektes te wereld. Heb je regelmatig last van migraine, dan kan dat een grote invloed hebben op je dagelijkse leven.

Neem je hoofdpijn serieus: ga naar een arts

Heb jij vaak last van hoofdpijn die niet met een eenvoudige pijnstiller te verhelpen is? Neem je hoofdpijnklachten serieus en ga ermee naar je huisarts.

Kenmerken van migraine

Wanneer is hoofdpijn migraine? De belangrijkste kenmerken van migraine zijn:

• De pijn komt in aanvallen
• Migraineaanvallen hebben een duidelijk begin en einde.
• De hoofdpijn is ernstig, bonzend of kloppend.
• De pijn zit meestal aan één kant van het hoofd, maar kan ook aan twee kanten zitten.
• Misselijkheid en/of braken.
• Overgevoeligheid voor licht, geluid of geur.
• Inspanning verergert de pijn.

Een migraineaanval hoeft niet per se aan al deze kenmerken te voldoen. Herken jij meerdere kenmerken, dan heb je waarschijnlijk migraine.

De mate waarin de migraineaanvallen voorkomen verschilt van persoon tot persoon. Sommige mensen hebben meerdere aanvallen per maand en anderen een enkele keer per jaar. Sommige migrainepatiënten hebben meer dan vijftien dagen per maand hoofdpijn, waarvan minstens acht dagen migraine. Dit noemen we chronische migraine.

Migraine met aura

30% van de mensen met migraine heeft last van een aura voor of tijdens een migraineaanval. Je ziet dan bijvoorbeeld lichtflitsen of vlekken of hebt last van tintelingen of een doof gevoel. De klachten beginnen vaag, maar worden binnen enkele minuten heviger. Je kunt bijvoorbeeld ineens een flikkerende vlek zien, die steeds groter wordt.

Een aura duurt meestal tien minuten tot een uur. Meestal komt hierna meteen de hoofdpijn. Het kan ook zijn dat je al tijdens de aurafase hoofdpijn krijgt.

De kenmerken van een aura zijn:

• Je ziet lichtflitsen, vlekken of sterretjes.
• Je gezichtsveld wordt kleiner.
• Je ervaart tintelingen aan één kant van het lichaam.
• Je ervaart krachtverlies aan één kant van het lichaam. Het komt voor dat dit krachtverlies zo ernstig is dat er sprake is van verlamming. Dit noemen we hemiplegische migraine.

Er zijn ook mensen die wel een aura krijgen, maar geen hoofdpijn. Dit heet migraine sans migraine. Een migraine-aura is in principe niet gevaarlijk en gaat vanzelf over. Er is geen behandeling tegen een migraine-aura.

Chronische migraine

Sinds kort onderscheidt de internationale hoofdpijnrichtlijn ook de chronische vorm van migraine. Hiervan is sprake als je gedurende drie maanden minstens 15 hoofdpijndagen per maand hebt, waarvan ten minste acht dagen duidelijk herkenbaar zijn als migraine-aanvallen.

Veel mensen met chronische migraine gebruiken hiervoor veel aanvalsmedicijnen (triptanen) en/of pijnstillers. Door toename van de migraineaanvallen neemt het gebruik van pijnstillers en/of triptanen toe. Het innemen van meer dan 15 dagen per maand van paracetamol of iandere pijnstillers, of meer dan dan 10 dagen een triptan per maand en dat dan gedurende een periode langer dan 3 maanden, kan leiden tot een medicatieovergebruikshoofdpijn (MOH). Hierbij leidt het niet-innemen van de genoemde pijnstillers/triptanen tot hoofdpijn als onthoudingsverschijnsel. De behoefte bestaat dan om weer pijnstillers/triptanen te gebruiken. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van hoofdpijn en gebruik van pijnstillers/triptanen.

Menstruele migraine

Veel vrouwen merken dat zij vooral rondom hun menstruatie last hebben van migraine, of dat hun migraineaanvallen tijdens de menstruatie heviger zijn. Waarschijnlijk zijn schommelingen in de hormoonspiegel een trigger voor een hoofdpijnaanval. Migraine die alleen voorkomt vanaf twee dagen voor tot twee dagen na de menstruatie, en waarbij tussen de menstruaties door geen aanvallen plaatsvinden, wordt menstruele migraine genoemd.

Hoe ziet een migraineaanval eruit?

Een migraineaanval verloopt vaak in de volgende fasen.

1. Waarschuwingsfase

Bij ongeveer één op de vijf mensen met migraine kondigt de aanval zich ruim van tevoren aan. Soms al een paar dagen voor een aanval, maar vaak ook enkele uren en vlak van tevoren. Het is belangrijk dat je de signalen van een migraineaanval bij jezelf leert herkennen zodat je op tijd actie kunt ondernemen. Dit kunnen voortekenen van een migraineaanval zijn:

• Veel gapen
• Hevige vermoeidheid, of juist overactiviteit
• Eetbuien: je krijgt bijvoorbeeld zin in snoep, chocola of chips
• Prikkelbaarheid, sombere gevoelens
• Vocht vasthouden

2. Aurafase

Ongeveer 30% van de mensen met migraine krijgt auraverschijnselen: kortdurende neurologische storingen. Je zicht is verstoord, je handen of vingers tintelen, je ervaart krachtverlies of spraakstoornissen. Een aura ontstaat meestal geleidelijk en duurt gemiddeld tien minuten tot een uur. De verschijnselen verdwijnen wanneer de hoofdpijn komt opzetten.

3. Hoofdpijnfase

Dit is de fase van de bonzende hoofdpijn. Soms wordt de hoofdpijn geleidelijk erger, soms is de pijn meteen al heel hevig. Vaak gaat deze hoofdpijn samen met misselijkheid en/of braken en ben je overgevoeligheid voor licht, geluid en geuren. Veel migrainepatienten willen daarom het liefst in bed gaan liggen in een donkere, stille kamer. De hoofdpijnfase van een onbehandelde migraineaanval kan 4 tot 72 uur duren.

4. Herstelfase

De hoofdpijn neemt af. Vaak val je nu in slaap en word je later wakker met slechts lichte hoofdpijn. Veel mensen zijn dan nog een paar dagen vermoeid en prikkelbaar. Het kan één tot twee dagen duren voor je helemaal hersteld bent van een migraineaanval.

Andere vormen van migraine

Er zijn nog andere vormen van migraine. Deze komen relatief weinig voor.

Hemiplegische migraine

Hemiplegische migraine is een ernstige vorm van migraine met aura, waarbij tijdens de aurafase een halfzijdige verlamming optreedt. Mensen met deze vorm van migraine hebben vaak ook last van andere auraverschijnselen. De auraverschijnselen duren vaak langer dan bij gewone migraine. Na deze verschijnselen ontstaat de migrainehoofdpijn. Hemiplegische migraine komt vaak bij meerdere familieleden voor en wordt dan familiaire hemiplegische migraine genoemd. Hemiplegische migraine kan niet worden genezen. De hoofdpijn kan wel worden behandeld met aanvalsmedicijnen. Preventieve medicatie kan helpen om het aantal aanvallen en de ernst van de aanvallen te verminderen.

Basilaris migraine

Basilaris migraine is een vorm van migraine met aura. Tijdens de aurafase van de aanval treden neurologische stoornissen op zoals dubbelzijdig krachtsverlies, gevoelsstoornissen in armen en benen, onduidelijke spraak, duizeligheid, gehoorverlies, dubbelzien en in het ergste geval verminderd bewustzijn of coma. Deze zeldzame vorm van migraine komt relatief vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen.

Buikmigraine

Buikmigraine of abdominale migraine komt vrijwel alleen bij kinderen voor. Bij buikmigraine heeft een kind last van aanvallen van hevige buikpijn, zonder dat daarvoor een directe verklaring wordt gevonden. De buikpijn gaat vaak samen met herhaaldelijk braken en wordt soms aangezien voor een blindedarmontsteking.

Vestibulaire migraine (evenwichtsmigraine)

Vestibulaire migraine wordt ook wel evenwichtsmigraine genoemd. Hierbij heb je last van aanvallen van draaiduizeligheid. Vaak gaan deze gepaard met auraverschijnselen en migrainesymptomen. Ook misselijkheid komt veel voor. Een aanval van vestibulaire migraine gaat vanzelf over, maar kan enkele uren tot enkele dagen duren. Medicijnen tegen draaiduizeligheid helpen niet. Migrainemedicatie en middelen tegen misselijkheid kunnen wel helpen.

Oftalmoplegische migraine

Bij deze zeer zeldzame vorm van migraine raken de oogspieren tijdelijk verlamd. Het oog kan daardoor alleen naar buiten kijken. Deze verlamming duurt meestal langer dan de hoofdpijn zelf.

De oorzaak van migraine

Over de exacte oorzaak van migraine is nog verbazend weinig bekend. Wel is het zeker dat migraine een hersenaandoening is waarbij er een ontregeling plaatsvindt in de hersenen. Een migraineaanval begint met het optreden van spontane elektrische activiteit in bepaalde hersendelen, waardoor een stroom van elektrische en chemische reacties optreedt met hoofdpijn als gevolg. Hoe die ‘kortsluiting’ ontstaat, weten we niet precies.

Tijdens de aurafase zet de spontane elektrische activiteit zich voort over de hersenschors. Dit wordt in medische termen ‘spreading depression’ genoemd.Door deze ‘spreading depression’ ontstaat in de hersenen een bloedvatvernauwing en later een bloedvatverwijding. Activering van de ‘trigeminus’- hersenkern in de hersenstam leidt tot afgifte uit het bloedvat van een eiwit (CGRP). Dit veroorzaakt een heftige pijnprikkel.

Wie krijgen migraine?

Migraine komt vaker voor bij vrouwen (1 op de 4) dan bij mannen (1 op de 10). Ook kinderen kunnen migraine krijgen. Erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol. Als migraine in jouw familie voorkomt, heb je meer kans om het ook te krijgen.

Triggers

Het is helaas nog niet bekend waardoor in het brein ineens een migraineaanval ontstaat. Wel zijn er bepaalde omstandigheden die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een migraineaanval, als je hier gevoelig voor bent. Dit noemen we triggers. Deze triggers zijn voor iedereen anders. Ook kan het zijn dat je de ene keer wel migraine krijgt en de andere keer niet. Het is dan ook lastig om vast te stellen wat precies jouw triggers zijn.

Een paar voorbeelden van triggers zijn:

• Bij vrouwen: hormoonschommelingen, bijvoorbeeld rond de menstruatie of eisprong
• Alcohol
• Cafeïne
• Bepaalde voeding
• Slecht slapen
• Weersveranderingen
• Fel of flikkerend licht, lawaai, sterke geuren
• Vochttekort

Het kan nuttig zijn om te onderzoeken of bepaalde situaties bij jou vaak voor migraine zorgen. Een hoofdpijndagboek helpt je om meer inzicht te krijgen in jouw hoofdpijn.

Medicijnen en behandeling bij migraine

Migraine is helaas niet te genezen, maar er zijn wel medicijnen om de klachten bij een migraineaanval te verminderen (aanvalsmedicatie). Ook zijn er medicijnen die zorgen dat je minder migraine krijgt (preventieve medicatie).

Aanvalsmedicatie

Volgens de huisartsenstandaard moet migraine stapsgewijs aangepakt worden. De eerste stap is dan ook om te proberen of pijnstillers, eventueel in combinatie met een middel tegen misselijkheid, effect hebben.

Veel mensen met migraine hebben voor ze naar de huisarts gaan zelf al verschillende pijnstillers geprobeerd. Als dit niet heeft geholpen, of wanneer de migraineklachten zeer ernstig zijn, mag je direct gerichte anti-migrainemedicatie (triptanen) verwachten.

Triptanen
Triptanen gebruik je aan het begin van een migraineaanval. Er zijn zeven triptanen:

• Sumatriptan
• Zolmitriptan
• Naratriptan
• Rizatriptan
• Almotriptan
• Eletriptan
• Frovatriptan

De werking verschilt minimaal, maar toch reageert iedereen anders. Als het ene triptan niet goed werkt, vraag dan om een andere. Laat je niet ontmoedigen door een teleurstellend resultaat van een medicijn.

Triptanen kunnen in verschillende vormen worden toegediend, waaronder als gewone tabletten. Ook bestaan er smelttabletten. Het voordeel hiervan is dat je ze kunt innemen zonder water. Voor mensen die misselijk zijn of moeten overgeven zijn er triptanen in de vorm van neussprays, zetpillen en injecties.

Gebruik triptanen niet vaker dan acht keer per maand. Gebruik je te vaak triptanen, dan kan hierdoor medicatie-overgebruikshoofdpijn ontstaan. Als je het toch vaker nodig hebt, overleg dan met je arts en overweeg andere medicijnen of maatregelen.

Preventieve medicatie

Een preventieve behandeling met medicijnen kan wenselijk zijn. Hierdoor kan het aantal, de ernst en de duur van de migraineaanvallen minder worden. Dit is belangrijk als als je gedurende langere tijd minimaal twee aanvallen per maand hebt waarbij medicatie niet helpt. Of als de aanvallen erg lang duren of wanneer ze zeer hevig zijn. Ook patiënten met hartproblemen kunnen in aanmerking komen voor preventieve therapie, omdat zij in bepaalde gevallen geen triptanen mogen gebruiken.

Er zijn verschillende soorten medicijnen die migraineaanvallen kunnen voorkomen. Dit zijn:

• Bloeddrukverlagers: candesartan, metoprolol, propranolol
• Middelen tegen epilepsie: topiramaat, valproaat
• Antidepressiva, bijvoorbeeld amytriptyline
• Flunarizine
• Pizotifen
• Botoxinjecties
• CGRP-remmers

CGRP-remmers

Sinds 2018 is er een nieuw medicijn op de markt dat migraineaanvallen helpt voorkomen: de CGRP-remmers. Er zijn op dit moment drie soorten: erenumab, galcanzumab en fremanezumab. De CGRP-remmers richten zich tegen het eiwit CGRP dat betrokken is bij het ontstaan van een migraineaanval. Het is het eerste preventieve medicijn dat specifiek voor migraine is ontwikkeld. De andere preventieve medicijnen in het rijtje hierboven zijn allemaal oorspronkelijk ontwikkeld voor ander aandoeningen, zoals hoge bloeddruk of epilepsie.

Sinds 2021 worden CGRP-remmers vergoed bij chronische migraine. Meer informatie over de CGPR-remmers en de vergoeding vind je hier.

Wat kun je zelf doen bij migraine?

Naast medicatie zijn er ook andere manieren die kunnen helpen migraine het hoofd te bieden. In algemene zin geldt dat hoofdpijn niet wordt veroorzaakt door een ongezonde levensstijl, maar een ongezonde levensstijl kan hoofdpijn wél uitlokken of verergeren.

De volgende tips helpen bij een gezonde leefstijl:

• Nachtrust
  Voldoende slaap is van belang omdat pijn een energievreter is. Wanneer je moe wordt, kun je ook minder goed omgaan met pijn, wat weer leidt tot nog meer vermoeidheid. Ook kan een slechte slaaphouding ervoor zorgendat spieren te weinig ontspannen tijdens het slapen. Zorg voor een goed matras en kussen, zodat hoofd, rug en nek goed ondersteund zijn.
  
• Voldoende ontspanning en rust
  Stress is niet de oorzaak van migraine. Maar te veel of langdurige stress is nooit gezond en kan wel een negatieve invloed op je migraine hebben. Zorg dus voor een goede balans tussen spanning en ontspanning.
  
• Voeding
  Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de algemene relatie tussen het eten of drinken van bepaalde voedingsmiddelen en migraine. Toch geven veel mensen aan dat ze het idee hebben dat er wel een relatie is. Met behulp van een diëtist en/of het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan je onderzoeken of er bij jou een relatie is tussen wat je eet/drinkt en een aanval. Wanneer je de basisregels van het Voedingscentrum aanhoudt, ben je al een eind op de goede weg.
  
• Bewegen
  Bewegen is nodig om gezond te blijven. Het verbetert de fitheid en het concentratievermogen, helpt ontspannen en houdt je lichaam fit en gezond. De sleutel is om elke dag voldoende te bewegen, dus zowel op het werk als in je vrije tijd.
  
• Matig met alcohol
  Veel mensen die last hebben van migraine geven aan dat (rode) wijn en andere alcoholische dranken een uitlokkende factor zijn. Ook bij mensen die lijden aan clusterhoofdpijn is bewezen dat het drinken van alcohol in een clusterperiode een aanval kan uitlokken.
  
• Niet roken (en meeroken).
  Of roken een migraineaanval kan uitlokken of verergeren is niet wetenschappelijk bewezen. Wel zijn veel mensen met migraine gevoelig voor geur en een slecht luchtklimaat. Het lijkt dus zinvol roken en meeroken te vermijden.

Migraine en mentale gezondheid

Migraine is géén psychische aandoening, maar migraine kan wel een negatieve invloed hebben op je mentale gezondheid. Zo kunnen de aanvallen je onzeker maken, omdat je afspraken op het laatste moment moet afzeggen. Of de migraine gaat je leven beheersen; je denkt er veel aan, maakt je veel zorgen of voelt je neerslachtig. Het kan ook zijn dat je uitbehandeld bent en maar met je hoofdpijn moet ‘leren leven’.

In deze gevallen kan het helpen om met behulp van een psycholoog beter te leren omgaan met je migraine. Heb jij veel last van migraine en herken jij jezelf hierin? Trek dan aan de bel bij je huisarts. Je huisarts stelt samen met jou een plan op en kan je eventueel medicatie voorschrijven. Hij/zij kan je ook doorverwijzen naar een praktijkondersteuner (POH-ggz) of een psycholoog. De praktijkondersteuner is meestal een psychiatrisch verpleegkundige of psycholoog. Hij/zij heeft wat meer tijd dan de huisarts en kan je helpen de juiste ondersteuning te bieden.

Het kan ook heel zinvol zijn om bepaalde vaardigheden, cognitieve strategieën of ontspanningstechnieken te ontwikkelen of te verbeteren. Dit kan je helpen meer grip te krijgen op je migraine. Het gaat bijvoorbeeld om het omgaan met conflicten, timemanagement, het bespreekbaar maken van problemen, hulp zoeken bij anderen en energie richten op concrete acties voor het oplossen van problemen. Met hulp van een psycholoog, psychotherapeut of ergotherapeut is het vaak mogelijk om het dagelijks leven zo in te richten dat de ziekte niet langer allesoverheersend is.

Andere behandelingen van migraine

Er zijn nog andere behandelingen van migraine. Niet altijd is de werking van alternatieve behandelingen wetenschappelijk bewezen. Dat wil niet zeggen dat ze je niet kunnen helpen, maar blijf wel kritisch.

• Overleg een alternatieve behandeling met je huisarts of neuroloog.
• Check of een behandelaar is aangesloten bij een beroepsvereniging.
• Maak van te voren afspraken over het aantal behandelingen en de kosten.
• Check of je zorgverzekeraar de kosten (deels) vergoedt.

Paramedische therapieën

Sommige mensen met migraine volgen therapieën om bewust te leren ontspannen. Wanneer je last hebt van stijve nek- en schouderspieren dan kan fysiotherapie helpen. Fysiotherapie of vergelijkbare behandelmogelijkheden kunnen ook helpen om beter om te gaan met chronische pijn. Je leert bijvoorbeeld signalen van je lichaam beter te herkennen en de pijn beter aan te kunnen. Bij sommige mensen kan de pijn hierdoor verminderd worden.

Sommige mensen met migraine hebben baat bij een diëtist. Hoewel wetenschappers nooit een duidelijk verband hebben gevonden tussen voeding en migraine, ervaren sommige mensen dat bepaalde voeding en/of dranken een aanval kunnen uitlokken. Het hoofdpijndagboek is tijdens een dieet een handig hulpmiddel om na te gaan of er een verband is tussen je voedingspatroon en je migraineaanvallen.

Cannabisolie (CBD-olie)

Medicinale cannabis is op recept in Nederland verkrijgbaar. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van CBD-olie bij migraine. Ook kan deze olie juist hoofdpijn veroorzaken of verergeren.

Neurostimulatie

Via een elektrode worden nauwkeurig gedoseerde micro-impulsen afgegeven aan de bovenste tak van de drielingszenuw. De behandeling duurt twintig minuten en je moet deze één of meerdere malen per dag herhalen.

Hoe kan Hoofdpijnnet je helpen?

Je staat niet alleen! Als lid van Hoofdpijnnet profiteer je van fijne voordelen en extra’s.

• Je ontmoet andere mensen met ernstige hoofdpijn, ook online;
• Je kunt een beroep doen op het Adviespunt Werk;
• Je kunt meedoen met de webinars en meetings exclusief voor leden;
• Je krijgt toegang tot het ledenportaal met achtergrondverhalen, alle edities van het magazine Hoofdzaken en meer;
• Als lid van een patiëntenvereniging kun je de cursus ‘Sterk met pijn‘ volgen;
• Je kunt een vraag stellen aan ons Medisch Advies College;
• Je blijft op de hoogte van de laatste ontwikkelingen via ons magazine Hoofdzaken (4 x per jaar).

Het laatste nieuws over migraine in je mailbox

Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom migraine, lotgenotenmeetings en webinars. Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief.

E-mailadres *

Privacybeleid *

Hierbij verklaar ik kennis te hebben genomen van en in te stemmen met het Privacybeleid van Hoofdpijnnet.