Gezond leven met hoofdpijn
Omgaan met hoofdpijn in je dagelijkse leven, zeker ook in relatie met anderen; dat is makkelijker gezegd dan gedaan. In deze reeks bespreken we verschillende thema’s met experts en ervaringsdeskundigen. Daarnaast krijg je praktische tips waarmee je gelijk aan de slag kunt.
Bij aangezichtspijn worden meestal twee soorten onderscheiden: ‘typische aangezichtspijn’ en ‘atypische aangezichtspijn’. Met typische aangezichtspijn worden dan primaire trigeminusneuralgie en andere vormen van trigeminusneuralgie bedoeld. Bij typische aangezichtspijn kun je last hebben van felle pijnscheuten in het gezicht die in aanvallen komen.
Alle andere soorten aangezichtspijn zouden dan onder ‘atypisch’ vallen. Maar ‘atypische aangezichtspijn’ is geen eigen diagnose. Het is een vergaarbak, omdat er allerlei oorzaken voor pijn in het aangezicht kunnen zijn, elk met een eigen behandeling. Daarom is belangrijk om de oorzaak van de pijn te achterhalen en de juiste diagnose te stellen.
Aangezichtspijn komt weinig voor. Naar schatting heeft ongeveer 1 op de 2600 mensen een vorm van aangezichtspijn. De bekendste vorm, trigeminusneuralgie, komt naar schatting voor bij 1 op 8000 mensen.
Hoofdpijndagboek
Hoe vaak heb je hoofdpijn? Op welke momenten? Ben je misselijk, heb je een tranend oog of andere klachten? Schrijf het op in een hoofdpijndagboek. Het is een kleine moeite en heeft als groot voordeel dat je inzicht krijgt in jouw hoofdpijn. En je huisarts of neuroloog ook!
Trigeminusneuralgie is de bekendste vorm van typische aangezichtspijn. Trigeminusneuralgie is genoemd naar de drielingzenuw, de nervus trigeminus. Deze hersenzenuw heeft drie takken naar gebieden in het gezicht. Bij trigeminusneuralgie is er een irritatie of ontsteking aan een van de drie vertakkingen, waardoor er pijnklachten ontstaan. De pijn verspreidt zich langs één of meer takken van de drielingzenuw.
Bij trigeminusneuralgie passen de volgende kenmerken:
“Ik weet nooit wanneer een aanval komt. Het schiet er ineens in, als bliksem. Zo voelt het ook: als een enorme stroomstoot, een messteek. Ik kan dan niets anders doen dan wachten tot het overgaat, meestal binnen enkele minuten. Doordat ik dat wéét, kan ik zo’n aanval doorstaan.”- Daphne
Bij mensen met trigeminusneuralgie vindt de arts vaak een afwijking bij de zenuwknoop. Dat kan een bloedvaatje zijn dat kronkelt en tegen de zenuwknoop aanligt. De zenuw raakt daardoor geïrriteerd en zendt pijnsignalen naar de zenuwtakken. Doordat bij oudere mensen wel vaker een bloedvaatje gaat kronkelen, komt deze vorm eerder voor op wat oudere leeftijd.
Meestal is één helft van het gezicht aangedaan, maar tweezijdige typische aangezichtspijn komt ook voor. Bij onderzoek kan men deze vaatafwijking meestal niet zien, de bloedvaatjes zijn erg dun. Gedurende een operatie wordt vaak wel duidelijk waar de oorzaak zit.
Niet alle gevallen van trigeminusneuralgie vertonen een kronkelend bloedvaatje. Er zijn nog andere oorzaken mogelijk. Op een MRI-scan is te zien of er een tumor zit. Dit komt zelden voor. Maar als dit wel het geval is moet die worden weggehaald, ook al is die goedaardig.
Ook multiple sclerose (MS) kan de veroorzaker van de pijn zijn. MS is een aandoening van het centrale zenuwstelsel waarbij schade ontstaat aan de geleidingsbanen en aan de zenuwcellen. Dit kan aanleiding geven tot typische aangezichtspijn.
De pijnaanvallen bij trigeminusneuralgie kunnen spontaan optreden. De aanvallen kunnen ook worden uitgelokt door allerlei omstandigheden en activiteiten, zoals bijvoorbeeld kauwen, praten, scheren, kou, tocht of air-conditioning, zoenen, hitte of aanrakingen.
Gelukkig kennen mensen met deze aandoening ook pijnvrije periodes. Soms duren die maanden of jaren, maar vaak korter.
“Ik richt me op wat ik allemaal wel kan. Dat geeft écht houvast”
Omdat de pijnaanvallen heel kort duren, is de behandeling vooral gericht op het voorkomen of verminderen van de pijn. Zelf kun je proberen aanvallen te voorkomen door uitlokkende factoren te vermijden en triggerpunten zo min mogelijk aan te raken.
Medicijnen
De middelen carbamazepine, fenytoïne en baclofen worden het meest voorgeschreven. Je moet een preventief medicijn een aantal maanden de tijd geven om het effect te kunnen beoordelen.
Jannetta-operatie
De oorzaak van trigeminusneuralgie ligt vaak bij een lus van een (slag)ader, die steeds tegen de zenuwwortel aanklopt. De neurochirurg maakt een opening in de schedel achter het oor om bij de zenuwknoop van Gasser te komen. Hij kan dan zien waar het bloedvat tegen de zenuw aandrukt. Hij brengt een stukje “piepschuim” of “engelenhaar” aan tussen het bloedvat en zenuw en legt dit vast. Nu kan het bloedvat de zenuw niet meer prikkelen en er komen geen pijnsignalen meer door naar het gezicht. De kans dat de pijn terugkomt is klein. Deze operatie is een goede oplossing voor mensen bij wie medicijnen niet voldoende helpen.
Sweet-procedure
Bij typische aangezichtspijn kan ook worden gekozen voor de Sweet-procedure (zenuwblokkade of thermolaesie). Er wordt dan een kleine beschadiging gemaakt aan een takje van een zenuw, waardoor de pijnsignalen worden uitgeschakeld. Bij trigeminusneuralgie gebeurt dit in de zenuwknoop van Gasser. De bijwerkingen van deze ingreep zijn gering. Soms ontstaat er een doof plekje in het gezicht of gehemelte. Deze behandeling is in zeventig tot tachtig procent van de gevallen effectief. Maar helaas komt de pijn bij ongeveer de helft van de patiënten na verloop van tijd weer terug, bijvoorbeeld doordat het behandelde zenuwweefsel zich herstelt.
Gamma-Knife
Een Gamma-Knife is een bestralingstoestel met daarin 192 radioactieve kobaltbronnen. Deze behandeling lijkt op een zenuwblokkade, maar nu wordt de zenuw beschadigd door gammastralen. De kans op complicaties is daardoor kleiner. Het resultaat is meestal niet meteen bekend. Bij klassieke aangezichtspijn zijn de resultaten heel goed, zeker 50% is pijnvrij, en 30% heeft veel minder pijn.
Lotgenotencontact
Soms wil je gewoon je verhaal kwijt. Of ervaringen delen met mensen die in hetzelfde schuitje zitten. Hoofdpijnnet organiseert allerlei activiteiten om in contact te komen met anderen: online, via de telefoon, of in jouw buurt.
Atypische aangezichtspijn is bestaat in veel vormen. Het is wel aangezichtspijn, maar duidelijk geen trigeminusneuralgie. Er kunnen allerlei oorzaken voor pijn in het aangezicht zijn, die elk om een eigen behandeling vragen. Daarom is het belangrijk om de oorzaak van de pijn te achterhalen en de juiste diagnose te stellen.
Deze kenmerken passen bij atypische aangezichtspijn:
De oorzaken kunnen heel verschillend zijn, en het gebeurt ook regelmatig dat er helemaal geen oorzaak is te vinden. Dat laatste betekent niet dat de pijn niet te behandelen is. Er zijn verscheidene vormen van pijnbestrijding, maar het is ingewikkelder dan bij trigeminusneuralgie. Bekende oorzaken van atypische aangezichtspijn zijn:
Bij aangezichtspijn krijg je vaak te maken met verschillende specialisten, zowel uit de tandheelkunde als uit de geneeskunde. Het kan daardoor lang duren voordat de juiste diagnose gesteld is. Hoofdpijnnet heeft samen met de diverse beroepsverenigingen deze richtlijn ontwikkeld, hierin vind je uitgebreide informatie over aangezichtspijn.
Aangezichtspijn kan worden veroorzaakt door gebitsproblemen. Pijn die uitgaat van tanden of kiezen heeft meestal een bacteriële infectie als oorzaak. Ook een ontsteking door een gebroken kroon of wortel, overbelasting van steunweefsel rondom de tanden en kiezen of vergevorderde tandvleesontsteking kunnen aangezichtspijn tot gevolg hebben. Om de juiste diagnose te kunnen stellen is onderzoek door een tandarts nodig. Aangezichtspijn kan ook beginnen na een ingrijpende kaakbehandeling, zoals een wortelkanaalbehandeling of een apexresectie. Soms lijkt aangezichtspijn te komen door kiespijn en voelt het ook zo, maar is dit niet de werkelijke oorzaak. De pijn komt dan bijvoorbeeld door:
Heb je last van de volgende symptomen? Dan kan het zijn dat gebitsproblemen niet de oorzaak zijn.
Problemen aan de kauwspieren of kaak
Soms ligt de oorzaak van de pijn in de kauwspieren of in het kaakgewricht. Een tandarts-gnatholoog kan
onderzoeken of er bijvoorbeeld sprake is van verkeerd gebruik van de kauwspieren, slijtage aan het
kaakgewricht door reuma of artrose, of een afwijkende stand van de kaak.
De oorzaak van aangezichtspijn kan ook in het kaakbot zelf zitten. Pijn in het kaakbot kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een tand of kies die niet is doorgekomen of door een ontsteking van beenmerg. Als de zenuw die uitloopt in een tand of kies is aangetast, kan zenuwpijn ontstaan. Om de oorzaak van kaakbotpijn te vinden kan de arts röntgenfoto’s laten maken. Bij een ontsteking van het kaakbot krijg je medicijnen om de infectie te bestrijden. Soms is een operatie nodig.
Oogaandoeningen
Aangezichtspijn kan worden veroorzaakt door aandoeningen die te maken hebben met de ogen.
Leven met aangezichtspijn
Naast medicatie zijn er ook andere manieren die je kunnen helpen aangezichtspijn het hoofd te bieden. Lees meer over de volgende onderwerpen.
Hoofdpijnnet is er voor jou, tegen hoofdpijn. Schrijf je in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste updates, hoe wij aandacht vragen voor de impact van hoofdpijn en van alle activiteiten die we organiseren. 12.000+ mensen met hoofdpijn gingen je al voor!
